آشنایی با نقشه برداری و کاداستر

نقشه برداری یکی از قدیمی ترین فن های مورد استفاده بشر بوده و از آن برای تعیین حدود اراضی استفاده می کرده اند. اما با پیشرفت آبادی ها و بالا رفتن ارزش زمین های شهرها و مزارع، اهمیت نقشه برداری بیشتر نمود پیدا می کند، بطوریکه در حال حاضر ارزش بالای زمین‌ها در شهرهای بزرگ باعث شده است در تهیه حدود املاک دقت بالایی را به کار ببرند و این دقت بالا لازمه اش تهیه نقشه های بزرگ مقیاس است. این نوع نقشه برداری که باعث تهیه نقشه های بزرگ مقیاس می شود را نقشه برداری ثبتی یا کاداستر گویند.

کاداستر

 مجموعه دفاتر و اسنادی است که دلالت بر مساحت اراضی مزروعی و غیر مزروعی و ابنیه و املاک و نقشه و حدود ترسیمی آنها در مناطق مختلف کشور می کند و غرض از آن تعیین مالیات های اراضی بر حسب ارزش املاک و منافع آنهاست. یکی از اهداف کاداستر شهری تعیین نوع املاک برای ارزیابی مالیاتهای اراضی برحسب ارزش آنها است. یکی از دیگر  مهمترین اهداف کاداستر شهری رفع دعاوی مربوط به املاک است که در این صورت دادگاه مراتب را در اختیار سازمان ثبت اسناد و املاک قرار می دهد تا سازمان با اعزام نقشه بردار سرزمین و برداشت دقیق املاک حدود و موقعیت ملک‌ها را مشخص نماید تا از این طریق به دعوای طرفین خاتمه داده شود. دیگر هدف کاداستر تهیه نقشه های دقیق با حدود دقیق برای صدور سند مالکیت است. برای ارتقا از این مرحله به سیستمی کارآمد و جامع که شامل زیر سیستم های متعدد و متفاوت نیز باشد، خودکاری (اتوماسیون) یک اصل است. سیستم اطلاعات زمین ابزاری است برای تصمیم گیری های قانونی مدیریتی و اقتصادی و کمکی که برای برنامه ریزی و توسعه از یک سو شامل یک پایگاه داده ها حاوی اطلاعات فیزیکی فضایی و زمین مرجع برای یک ناحیه مشخص می شود و از سوی دیگر فن های جمع آوری، به هنگام سازی، پردازش و توزیع قانونمند داده ها را در بر می گیرد. برای انجام کاداستر از سیستمها و تکنیکهای چون GPS، GIS، فتوگرامتری (تبدیل تصاویر ماهواره ای و عکسهای هوائی به نقشه) و غیره استفاده می شود.

GPS سیستمی است که دامنه کاربرد و کارآیی آن از محدوده علوم مهندسی نقشه برداری، ژئودزی و فتوگرامتری فراتر رفته و دیگر شاخه ها را همانند سنجش از دور، جغرافیا، محیط زیست، ژئوفیزیک، حمل و نقل، ناوبری، ترافیک و غیره در بر گرفته است. GPS همان سیستمی است که توانسته در مدت زمان کوتاهی در اثر علوم مهندسی کارایی خویش را به اثبات برساند. از جمله این مسائل تعیین موقعیت دقیق نقاط ژئودزی است که استفاده از روش های سنتی نقشه برداری، همانند نجوم ژئودزی، نیاز به محاسبات پیچیده و زمان طولانی دارد. اما GPS به راحتی می تواند تعیین موقعیت نماید. بزرگترین کشتی ها و هواپیماها در بدترین شرایط جوی به وسیله GPS به راحتی می تواند تعیین موقعیت نماید. با کاربرد روزافزون نقشه های بزرگ مقیاس  نارسائی نقشه برداری زمینی  آشکار شد. برای از بین رفتن مشکلات اساسی نقشه برداری زمینی فکر استفاده از عکس در نقشه برداری قوت گرفت و رشته فتوگرامتری بوجود آمد و این رشته امروز در اغلب رشته های علمی و فنی بصورت ابزاری دقیق و سریع درآمده است. فتوگرامتری فن یا علمی است که از عکس برای تعیین شکل اندازه ها، وضعیت جسم در فضا و بالاخره مطالعه ساختمان و خواص دیگر آن بکار می رود. با وجود این هنوز هم اولین کاربرد فتوگرامتری یعنی تهیه نقشه مهمترین مورد استفاده از آن را تشکیل می دهد. GIS یک مجموعه ابزار نیرومند و قوی برای جمع آوری، ذخیره سازی و بازیافت است. وسیله ای جهت بسط و گسترش کاربرد نقشه هاست. ورود کامپیوتر و دور سنجی و الکترونیک در علوم جغرافیایی و نقشه برداری ضمن دقت اندازه گیری و محاسبات ترسیم و تهیه نقشه، در هزینه و زمان و نیروی متخصص صرفه جویی روزافزونی را بوجود آورده است. سیستم اطلاعات جغرافیایی فرآیند برقراری تعیین موقعیت محل شناسایی عوارض و پدیده ها و بیان چگونگی آنها است. برای فعالیت سیستم اطلاعات جغرافیایی سه جز» اصلی نیز است:

• شرایط و محیط کار که از مجموعه نرم افزار و سخت افزار تشکیل شده است.
• داده ها و اطلاعات (Data)
• مراکز استفاده کننده از سیستم اطلاعات جغرافیایی: که مدیران اجرایی و برنامه ریزان جامعه بیشترین استفاده کنندگان را تشکیل می دهند.

کاربرد GIS در مدیریت منابع طبیعی، برنامه ریزی های توسعه برنامه ریزی شهری و روستایی (کاربردی اراضی، کاداستر و داده های آماری)، طرح ریزی ملی و منطقه ای امکان پذیر است.

منابع اطلاعات جغرافیایی ۱٫ نقشه ۲٫ عکس هوائی ۳٫ تصاویر ماهواره ای است.

 نوشته جمال احمدی ظفر آبادی - کارمند فنی کاداستر و مسئول روابط عمومی اداره کل ثبت کردستان

برگرفته از سایت آپسیس

LIS چیست؟

سیستم اطلاعات زمین (LIS) ابزاری است برای تصمیم گیری های قانونی، مدیریتی و اقتصادی و کمکی است برای برنامه ریزی و توسعه که از یک سو شامل یک پایگاه داده های حاوی اطلاعات فیزیکی، فضایی، زمین مرجع برای یک ناحیه مشخص و تعریف شده است و از سوی دیگر روال ها و فن های جمع آوری، بهنگام کردن، پردازش و توزیع قانونمند داده ها را در برمی گیرد. مبنای سیستم اطلاعات زمین وجود یک سیستم همگن مرجع فضایی است که کار ارتباط داده ها را در درون سیستم با دیگر داده های مربوط به زمین آسان تر می کند.  زمین به همراه ساختمان ها و عمارت مربوط به آن از مهم ترین دارایی های مالی در هر کشوری هستند. هر سرمایه گذاری به طریقی به زمین و دارایی وابسته است. بدون زمین هیچ کارگاه یا کارخانه ای نمی تواند ساخته شود، هیچ جاده یا راه آهنی بنا شود، هیچ مدرسه ای یا بیمارستانی وجود نخواهد داشت، و هیچ ساختمان دولتی یا خصوصی نمی تواند وجود داشته باشد. بدون امنیت سند زمین و ساختمان ها، فراهم کردن پشتوانه های سرمایه گذاری دشوار است.

معمولترین شکل LIS کاداستر است که شکل واحدی ندارد.

LIS به سهولت در اصلاحات زمین روستایی، بهبود توسعه زیر ساختارها و برنامه ریزی شهری و حمایت از پایش محیط زیستی کمک می کند. در هر دو دیدگاه دولت مرکزی و محلی چنین سیستم هایی به حفاظت از زمین های متعلق به انجمن های محلی (که ممکن است اطلاعات ضعیفی در مورد دارایی ملکی یا زمین تحت مسئولیت آنها داشته باشند) و استان (که ملک اصلی است ولی مدیریت زمین ها و ساختمانهای آن به ندرت بهینه است) کمک می کند.

سه توصیف کلیدی از زمین که هر کشوری باید آن را مدیریت کند عبارتند از: مالکیت، ارزش و کاربری

برگرفته از سایت آپسیس

سیستم اطلاعات مکانی در یک نگاه

تاریخچه  سیستم اطلاعات مکانی

پیدایش در سال۱۹۶۳درکشورکانادا

اجزای اصلی و اساسی یک سیستم اطلاعات مکانی موفق

۱-داده:۷۰ الی۸۰ درصد

۲-سخت افزار

۳-نرم افزار

۴-اشخاص

۵-متدها

۶-شبکه

DATA

مهم ترین جزء یک سیستم اطلاعات مکانی موفق است،و دریک سیستم اطلاعات مکانی موفق ۷۰الی ۸۰درصد وقت و هزینه را شامل می شود.

HARDWARE

همان کامپیوترها یا زیرساخت های فیزیکی است که سیستم اطلاعات مکانی بر روی آن کارمی کند. و می تواند یک کامپیوتر و یا مجموعه ای ازکامپیوترهای متصل به هم توسط یک بخش مرکزی (سرور) باشد، همچنین سخت افزارها شامل: چاپگرها، اسکنرها، کیبوردها، موس و رسام و بسیاری دیگر از ابزارهای دیگر است.

SOFTWARE

عبارت است از یک نرم افزار کامپیوتری که عملیات و ابزار اصلی مورد نیاز برای تجزیه‌ و تحلیل، بازیابی، نمایش اطلاعات مکانی و... تأمین می نماید.

PEOPLE

اشخاص خود به دودسته تقسیم می شوند:

۱-مدیران  ۲-کاربران

افرادی که  این سامانه اطلاعات مکانی را مدیریت می کنند و متدها (روش ها) آن راتوسعه می دهند،کارشناسان ومتخصصان سیستم اطلاعات مکانی که سیستم را طراحی می کنند و برای آن برنامه می نویسند، تحلیل گران وکسانی که سیستم را استفاده می کنند (کاربران) هستند.

METHODS

روش هایی که برا ی توسعه واجرای یک سیستم اطلاعات مکانی موفق به کارمی رود وابسته به طبیعت وخصوصیت مسائل و مباحث و پارامترهای مختلفی که در اجرای این روش ها به کارگرفته می شود.

NETWORK

شبکه نقش واسط وانتقال دهنده اطلاعات را بین کلیه اجزای یک سیستم اطلاعات مکانی موفق ایفا می کند.

انواع عوارض جغرافیایی

۱-عوارض برداری ۲-عوارض رستری

۱-عوارض برداری: در حالت گسسته دو به دو با یک دیگر ناسازگار هستند، تغییرات متعدد و پیوسته در عوارض وجود ندارد به این معنی در این نوع عوارض مرز مشخصی داریم، مناسب برای طبقه بندی وکلاسه بندی است.

۲-عوارض رستری: عوارض جغرافیایی درحالت رستری (شبکه ای) به صورت پیوسته است و مرز مشخصی ندارند، تغییرات ملایم و پیوسته و قابل تشخیص دارند (مانند نمایش ارتفاعات) میدان های جغرافیایی برای هر نقطه یک مقدار یا ارزش تخصیص داده می شود. به عنوان مثال ارتفاع زمین در هر نقطه است.

انواع داده های جغرافیایی

۱-داده های مکانی ۲-رستری

۱-داده های مکانی

برداری نقطه ای (تیربرق، درخت و...)، خط (جاده، رودخانه و...)، سطح (دریاچه، پارک)

رستری:

پیکسل: نوع پوشش سطح، نمایش ارتفاعات وغیره

مقایسه مدل داده های رستری و مدل برداری

مزایای مدل برداری:

۱-حافظه کمتری نسبت به مدل رستری نیاز دارد.

۲-درمدل برداری روابط توپولوژیکی بین داده های مکانی قابل اجرا است.

۳-مدل برداری دارای دقت مکانی بسیاربالا است.

۴-در مدل برداری تحلیل شبکه به خوبی و سادگی قابل اجرا است.

معایب مدل برداری:

۱-برخلاف مدل رستری که دارای ساختار ساده است، ساختار پیچیده تری دارد.

۲-با داده های سنجش از دور و داده های اسکن شده سازگار ناست.

۳-بر خلاف مدل رستری عملیات هم پوشانی برای نقشه های برداری بسیار وقت گیر است.

۴-در مدل برداری انجام برخی آنالیزهای مکانی دشوار است.

۵-نرم افزار و سخت افزار گران قیمتی دارد.

مزایای مدل رستری:

۱-برخلاف مدل برداری ساختار آن ساده است.

۲-مدل داده ی رستری سازگار با سنجش از دور و داده های اسکن شده است.

۳-در مدل رستری امکان مدلسازی پیشرفته و تحلیل مکانی مانند: همپوشانی دارا است.

۴-در مدل رستری تغییرات زیاد مکانی به خوبی قابل نمایش است.

معایب مدل رستری:

۱-برخلاف مدل برداری که با فشرده سازی بهتر، فضای کمتری را اشغال می نماید، درمدل رستری حجم زیادی از حافظه سیستم را اشغال می کند.

۲-بر خلاف مدل برداری در این مدل روابط توپولوژیکی به سختی قابل اجرا است.

۳-خروجی مدل رستری کابر پسند و زیبا نیست مخصوصا در صورتیکه ابعاد پیکسل ها بزرگ باشد.

۴-هر پیکسل در مدل رستری تنها می تواند یک ویژگی داشته باشد.

قابلیت های سیستم اطلاعات مکانی

سطح سوالاتی که درسیستم اطلاعات مکانی پاسخ می دهد:

۱-تعیین موقعیت پدیده ها از نظر مکانی

WHAT ARE THERE?

۲-علت وقوع پدیده ها

WHY ARE THEY THERE?

۳-روابط توپولوژیکی

TOPOLOGICAL AQURIES

۴-وقوع رخداد و پدیده ها

WHAT WIGHT HOPP ENIF?

LIS ,GIS تفاوت

یک سیستم اطلاعات مکانی است که برای مدیریت داده های کاداستر، قطعات ملکی، سیستم های فاضلاب LIS خطوط برق، جاده ها و... استفاده می شود.

خدمات LIS تجزیه و تحلیل طراحی ومدلسازی، نگهداری و بازیابی مطرح است ولی در GIS درصورتیکه در یک سیستم تجزیه وتحلیلGIS اطلاعات و عملیات پایگاه داده ای بیشتر مدنظر است. به عبارت روشن تر مکانی حامی تصمیم گیری است.

برگرفته از سایت آپسیس

ترسیم عوارض در نرم افزار LPS و تنظیمات مورد نیاز

به منظور انجام ترسیمات در محیط نرم­افزار LPS مراحل زیر انجام می­گیرد:

• انتخاب فایل BLK مورد نظر

• انتخاب آیکون
• انتخاب prj استاندارد در محیط pro600 (فایل استاندارد یا seed file تعریف شده در محیط pro600) از طریق گزینه .open
• انتخاب فایل dgn مورد نظر به منظور ترسیم عوارض در محیط pro600 از طریق گزینه add/remove file ….

پس از انجام مراحل فوق منوی اصلی کار با LPS باز می شود که شامل دو قسمت است: قسمت دید سه بعدی(viewplex) و قسمت Microstation که این دو توسط برنامه PRO600 لینک گردیده اند.

 کلیه ابزارهای ترسیمی در محیط Microstation در دسترس است. همچنین خاموش و روشن کردن لایه ها، رفرنس نمودن فایل های dgn مورد نیاز، نوشتن متن و ... در محیط microstation  قابل انجام است. جهت فراخوانی مدل ها و فایل های dgn و استفاده از دید ۳ بعدی به منظور تبدیل عوارض از محیط Viewplex استفاده می گردد.

به منظور بکارگیری نرم افزار LPS معمولا یک سری تنظیمات در محیط Microstation همچنین یک سری تنظیمات در محیط Viewplex مورد نیاز است.

• انجام تنظیمات مورد نیاز در محیط Microstation

بعضی از تنظیماتی که در محیط Microstation انجام می شود عبارتند از:

• انتخاب آیکون به منظور بستن باکس ACCUDRAW.
• انتخاب منوی PRO600/SETTINGS که پنجره PRO600 PREFERENCES [PROLPS] باز می­شود و تغییرات را همانند شکل زیر ایجاد می نماییم:

- نمودن toolbar:

از مسیر PRO600/Library/open، فایل catalog.rsc را Load می­کنیم. پنجره PRO600 LIBRARY MANAGER باز می شود که در این پنجره می­ توان عارضه جدید ایجاد کرد یا در عارضه های موجود تغییر ایجاد نمود. می توانیم این پنجره رو ببندیم اما برای اجرای دستور بعد لازم است حتما این مرحله انجام شود.

 حال مسیر PRO600/ Library/open catalog را دنبال می کنیم تا CATALOG باز گردد.

 

• انجام تنظیمات مورد نیاز در محیط دید سه بعدی

صفحه دید سه بعدی شامل قسمت های IMAGES ،IMAGE PAIRS  و pro600 Datasets است. قسمت pro600 Datasets شامل فایل dgn فعال و رفرنس فایل های موجود است.

جهت رویت وکنترل مدل ها، عکس ها و یا فایلهای dgn، روی فایل مورد نظر کلیک راست و سپس از گزینه add to\all views استفاده می کنیم و جهت دید ۳بعدی از منوی view\layout\split استفاده می شود.

            بعضی از تنظیماتی که در محیط دید سه بعدی انجام می شود عبارتند از:

• از گزینه Image adjustments از منوی window، جهت تغییر brightness و contrast می توان استفاده نمود.
• معرفی ارتفاع متوسط منطقه در گزینه move Cursor از منوی window به منظور مماس کردن cursor قابل انجام است.
• از منوی EDIT/DEVICES پنجره DEVICES را باز می کنیم. در این پنجره روی SYSTEM MOUSE کلیک کرده و گزینه PROPERTIES را انتخاب می­کنیم. در پنجره ظاهر شده می­توان تنظیمات مربوط به سرعت کرسر ماوس را انجام داد. به عنوان مثال در قسمت Axis-To-Ground Settings ا تغییر مقادیر موجود بر روی قطر شمال غربی - جنوب شرقی می­ توان سرعت حرکات X و Y و Z را معرفی نمود.

از منوی EDIT/DEVICES پنجره DEVICES را باز می­ کنیم. در این پنجره روی SYSTEM MOUSE کلیک کرده و گزینه BOTTON MAPPINGS را انتخاب می­ کنیم. در پنجره ظاهر شده می­ توانیم فرمانهای ترسیم را روی دکمه ­های موس تعریف کنیم و در مسیر مورد نظر ذخیره نماییم و یا از مسیر مورد نظر load کنیم.

• برای تنظیم نوع پوینتر موس (فلوتینگ مارک) از منوی EDIT/SETTINGS، آیتم CURSOR STYLE را انتخاب می کنیم. در پنجره ظاهر شده می­ توان رنگ، شکل و اندازه فلوتینگ مارک را به دلخواه تغییر داد.

پس از انجام تنظیمات مورد نیاز، نرم افزار آماده کار است. آیکون ترسیمی مورد نظر را در محیط Microstation  انتخاب می­ نماییم و با زدن دکمه F3 به قسمت دید سه بعدی می رویم و ترسیم را انجام می دهیم. برای خروج از حالت دید سه بعدی و ورود به Microstation  باز هم کلید F3 را می زنیم. این کلید نقش سوئیچ بین این دو محیط را دارد.

برگرفته از سایت آپسیس

۱۴ اوت سال ۱۹۵۹ میلادی و اولین تصویر ماهواره ای

به دنبال پرتاب موفقیت آمیز Sputnik 1 توسط شوروی در سال ۱۹۵۷، ایالات متحده آمریکا یک سال بعد اولین ماهواره اش با نام Explorer 1 را به مدار فرستاد. رقابت فضایی آغاز شد تا آنجا که NASA بعد از پرتاب Explorer 6 توانست اولین تصویر ماهواره ای را دریافت کند. Explorer 6، ماهواره ای کوچک با شکل و شمایلی کروی، در ۷ اوت ۱۹۵۹ به فضا پرتاب شد و یک هفته بعد یعنی در ۱۴ اوت اولین تصویر نه چندان واضح از ارتفاع ۱۷۰۰۰ مایلی بر فراز مکزیک اخذ شد. این تصویر سیاه و سفید برخورد پرتوهای خورشید به ابرهای بالاسر اقیانوس آرام مرکزی را نشان می داد. NASA همچنان مصمم به برنامه های فضایی خود ادامه می داد. در سال ۱۹۶۰ پروژۀ فضایی Tiros را آغاز و ثابت کرد اخذ تصویر ماهواره ای برای هواشناسان به منظور پیش بینی وضعیت آب و هوایی بسیار کاربردی است. امروزه بسیاری از دانشمندان و حتی جاسوس ها از تصاویر ماهواره ای در کارهایشان بهره می گیرند.

ماهوارۀ Explorer 6

لحظۀ پرتاب فضاپیمای Thor-Able III حامل ماهوارۀ Explorer 6

اولین تصویر ماهواره ای

برگرفته از سایت آپسیس