آپسیس رسانه تخصصی ژئوماتیک
آپسیس متفاوت ترین رسانه نقشه برداری و ژئوماتیکآپسیس رسانه تخصصی ژئوماتیک
آپسیس متفاوت ترین رسانه نقشه برداری و ژئوماتیکسرویس بین المللی IGS
سرویس بین المللی IGS شامل ایستگاه های ثابت، پایگاه های داده و مراکز آنالیز داده است که داده های با کیفیت GPS و محصولات آن را به صورت آنلاین و نیز به صورت تقریباً real time در اختیار کاربران این سرویس اعم از دانشمندان، مهندسین و دانشجویان قرار می دهد.
این سرویس داده های مشاهداتی GPS را با دقت های بالا جمع آوری، ذخیره سازی و برای کاربران مختلف منتشر می کند. این مجموعه داده ها برای ساخت محصولات IGS استفاده می شوند و از طریق اینترنت در اختیار کاربران قرار می گیرند. محصولات IGS برای بهبود و توسعه فریم مرجع زمینی بین المللی (ITRF)، نشان دادن تغییرات پوسته زمین، بررسی تغییرات ایجاد شده در سطح مایع زمین (سطح دریاها، لایه های یخی و...)، تعیین مدار ماهواره های علمی، بررسی یونسفر و اندازه گیری بخار آب می تواند مورد استفاده قرار گیرد.
برای دسترسی به لینک سرویس IGS اینجا کلیک کنید.
داده های منتشر شده توسط سرویس IGS
- مشاهدات GPS وGLONASS که در قالب فرمتRINEX در اختیار کاربران قرار می گیرند.
- افمریز منتشره شده ماهواره های GPS که در قالب فرمت RINEX در اختیار کاربران قرار می گیرند.
- افمریز منتشره شده ماهواره های GLONASS که در قالب فرمت RINEX در اختیار کاربران قرار میگیرند.
- فایل های مربوط به اتمسفر که در قالب فرمت RINEX در اختیار کاربران قرار می گیرند.
- فایل های مشاهداتی مربوط به ماهواره هایی که در ارتفاع پایین برای کاربردهای مختلف قرار دارند موسوم بهLow Earth Orbiter مانند اطلاعات مربوط به Champ, Grace, Icesat, Jason, Sac-c
محصولات IGS
IGS به کمک این داده های خود، محصولاتی تولید می کند و آن را از طریق پایگاه های داده خود در اختیار کاربران قرار می دهد. این محصولات عبارتند از:
- اطلاعات مداری و ساعت ماهواره های GPS , GLONASS
- مختصات ایستگاه های دائم شبکه IGS و تغییرات این ایستگاه ها
- نسبت به پلیت های تکتونیک
- پارامترهای دورانی زمین
- پارامترهای اتمسفریک
یکی از محصولات IGS، افمریز ماهواره های GPS و نیز اطلاعاتی در مورد ساعت ماهواره ها و ایستگاه های IGS است.
افمریز ماهواره های GPS
۱- Broadcast Ephemerides یا افمریز منتشر شده
این افمریز توسط ماهواره های GPS منتشر شده و در قالب فایل های RINEX در اختیار کاربران قرار می گیرد. افمریز منتشر شده شامل اطلاعات مداری با دقت حدود ۱ متر و اطلاعات مربوط به ساعت ماهواره با دقت در حدود ۵ نانو ثانیه است. این اطلاعات با تأخیر یک روزه و به صورت روزانه منتشر می شود.
۲- Ultra-Rapid
این فایل ها شامل اطلاعات مداری با دقتی در حدود ۳ تا ۵ سانتی متر و نیز اطلاعات ساعت ماهواره با دقتی در حدود ۱٫۵ تا ۳ نانوثانیه است. این اطلاعات معمولاً به صورت آنی و گاهی با تأخیر ۳ تا ۹ ساعت و در ساعت های ۳ و ۹ و ۱۵ و ۲۱ UTC منتشر می شود. فاصله زمانی بین اطلاعات آن (Sample Interval) برابر با ۱۵ دقیقه است. پسوند این فایل ها sp3 است و بیشتر با نام igu شناخته می شوند.
۳- Rapid
این فایل ها شامل اطلاعات مداری با دقتی در حدود ۲٫۵ سانتی متر و نیز اطلاعات ساعت ماهواره با دقتی در حدود ۷۵ پیکو ثانیه است. این اطلاعات معمولاً با تأخیر ۱۷ تا ۷۱ ساعت بعد و در ساعت ۱۷ UTC منتشر می شود. فاصله زمانی بین اطلاعات آن (Sample Interval) برابر با ۱۵ دقیقه برای اطلاعات مداری و ۵ دقیقه برای اطلاعات ساعت ماهواره و گیرنده است. پسوند این فایل ها sp3 است و بیشتر با نام igr شناخته می شوند.
۴- Final
این فایل ها که دقیق ترین اطلاعات مداری است شامل اطلاعات مداری با دقتی کمتر از ۲٫۵ سانتی متر و نیز اطلاعات ساعت ماهواره با دقتی کمتر از ۷۵ پیکو ثانیه است. این اطلاعات معمولاً با تأخیر ۱۲ تا ۱۸ روز بعد و هر پنج شنبه منتشر می شود. فاصله زمانی بین اطلاعات آن (Sample Interval) برابر با ۱۵ دقیقه برای اطلاعات مداری و ۵ دقیقه برای اطلاعات ساعت ماهواره و گیرنده است. پسوند این فایل ها sp3 است و بیشتر با نام igs شناخته می شوند.
برای دانلود کردن محصولات IGS نیاز به اتصال به پایگاه های داده مختلف است. در ادامه پایگاه های داده به تفکیک مشخص شده است.
پایگاه های داده
۱- Broadcast Ephemerides یا افمریز منتشر شده
برای دریافت این فایل ها می توانید بر روی پایگاه داده های زیر کلیک کنید. پسوند این فایل ها yyn است که یکی از پسوندهای فایل های RINEX و به طور مشخص مربوط به فایل های RINEX ناوبری است.(yy بیانگر شماره سالی است که میخواهید اطلاعات آن را دانلود کنید)
۲- Ultra-Rapid
پسوند این فایل ها sp3 است و بیشتر با نام igu شناخته می شوند. برای دریافت این فایل ها از پایگاه های داده زیر استفاده کنید.
۳- Rapid
پسوند این فایل ها sp3 است و بیشتر با نام igr شناخته می شوند. برای دریافت این فایل ها از پایگاه های داده زیر استفاده کنید.
۴- Final
پسوند این فایل ها sp3 است و بیشتر با نام igs شناخته می شوند. برای دریافت این فایل ها از پایگاه های داده زیر استفاده کنید.
IGS برای رسیدن به اهداف خود دارای شبکه ای از ایستگاه های دائم است که در سراسر زمین پراکنده شده است. یکی از محصولات IGS بردار موقعیت و بردار سرعت این ایستگاه های دائم است که با پسوند snx. در اختیار کاربران قرار می گیرد. این فایل ها با تأخیر ۱۱ الی ۱۷ روزه و در روز چهارشنبه هر هفته در اختیار کاربران قرار می گیرد. اطلاعات موقعیت دارای دقت مسطحاتی ۳mm و دقت ارتفاعی ۶mm و اطلاعات سرعت دارای دقت مسطحاتی ۲mm/yr و دقت ارتفاعی ۳mm/yr است. برای دریافت این فایل ها می توانید از پایگاه های داده زیر استفاده کنید.
شبکه IGS
شبکه IGS در این تاریخ (۲۰ ژانویه ۲۰۱۶) از ۴۷۳ ایستگاه دائم مجهز به گیرنده های GNSS تشکیل شده است که این ایستگاه ها در سراسر کره زمین پخش شده اند. از این ۴۷۳ ایستگاه ۴۰۴ ایستگاه فعال می باشند. در ایران تنها یک ایستگاه از شبکه IGS وجود دارد و آن هم ایستگاه تهران است. نحوه نامگذاری ایستگاه های دائم شبکه IGS به این صورت است که از ۴ حرف از اسم شهری که ایستگاه دائم در آن قرار دارد استفاده شده و آن را نامگذاری می کنند. به عنوان مثال ایستگاه تهران با نام tehn شناخته می شود.
IGS، اطلاعات مربوط به هر ایستگاه دائم را در قالب فایل هایی تحت عنوان لوگ (log) منتشر می کند.
کاربرد GIS در طرح تفصیلی شهری
الف) GIS چیست؟
GIS یک فناوری مبتنی بر کامپیوتر است که از سیستم های اطلاعات جغرافیایی به عنوان چارچوبی برای مدیریت و ترکیب داده ها، حل مسائل و یا فهم موقعیت های گذشته، حال و آینده استفاده می کند.
سه طرز تلقی مختلف از GIS
یک سیستم اطلاعات جغرافیایی غالباً با تهیه نقشه سروکار دارد. با این حال، نقشه تنها یکی از راه های کار کردن با داده ها در GIS و تنها یکی از محصولات آن است.
GIS می تواند به یکی از سه طریق زیر مورد بررسی قرار گیرد:
- دیدگاه مبتنی بر بانک اطلاعاتی (Database)
در این دیدگاه GIS یک نوع بانک اطلاعاتی منحصر بفرد از دنیای پیرامون ماست یا یک بانک اطلاعاتی جغرافیایی (Geodatabase).
- دیدگاه مبتنی بر تهیه نقشه
GIS مجموعه ای از نقشه های هوشمند و نه سنتی است که عوارض جغرافیایی و روابط میان این عوارض را بر روی زمین نشان می دهد. نقشه های اطلاعات زیربنای جغرافیایی می توانند پنجره هایی به بانک های اطلاعاتی ساخته و مورد استفاده قرار گیرند، تا با استفاده از این بانک های اطلاعاتی به طرح سؤال، تجزیه و تحلیل و ویرایش داده ها پرداخت (Geovisualization).
- دیدگاه مبتنی بر مدل
GIS مجموعه ای از ابزارهای انتقال اطلاعات است که داده های جغرافیایی جدید را از مجموعه داده های موجود استخراج می کنند.
به عبارت دیگر با ترکیب داده ها و به کارگیری پاره ای فن های تجزیه و تحلیل می توان مدلی ساخت که به پاسخ گویی سؤالاتی که مطرح هستند کمک کند.
روی هم رفته، این سه دیدگاه قسمت های حیاتی یک GIS هوشمند تلقی شده و دارای استفاده های فراوان در تمام سطوح کاربردی هستند.
ب) چرا استفاده از GIS؟
GIS چیزی فراتر از تنها یک نوع نرم افزار نقشه کشی است. هنگامی که استراتژی مشخصی داشته باشیم، GIS می تواند به عنوان یک فناوری به ما کمک کند تا به صورتی اساسی و مثبت سازمانمان را تغییر دهیم.
مدل سازی دنیای اطراف ما
GIS فراتر از کند و کاو داده ها رفته و برای ما ابزاری را فراهم می کند تا آن داده ها را تفسیر کنیم ، روابط ، الگوها و گرایش هایی را که امکان دیدن آنها با روش های سنتی وجود ندارد، پیدا کنیم.
علاوه بر این، GIS به ما اجازه می دهد که به مدلسازی سناریوهایی برای آزمودن فرضیات مختلف بپردازیم و برآیند بصری آنها را به منظور یافتن نتایجی که نیازهای ما را برآورده می کند ببینیم. مثلاً یک مدیر خرده فروشی که به دنبال ساختن یک فروشگاه جدید است می تواند با استفاده از GIS به تحلیل ویژگی های جغرافیایی مشتریان و مکان هایی که سایر رقبا در ارتباط با مکان ها بالقوه قرار دارند بپردازد.
انتقال دنیایی از اطلاعات به بانک اطلاعاتی GIS
کاربردهای GIS نامحدود است. از GIS برای حل مسائل مختلف (از یافتن محل نصب ماشین های سکه پرداز گرفته تا نحوه اداره همه شهر در یک سیستم اطلاعاتی و ...) استفاده شده است.
GIS می تواند اطلاعاتی سودمند و قوی برای ما فراهم کند ، این اطلاعات نه فقط به ما می گویند که هر عارضه ای چیست و کجاست، بلکه مشخص می کنند که این عوارض در آینده نیز (بنا بر تغییراتی که در آنها ایجاد می کنیم) چگونه خواهند بود. بنابراین می توان گفت که GIS علمی درباره مدلسازی و ترسیم نقشه جهان برای اتخاذ تصمیمات بهتر و صحیح تر است. استفاده بجا و هوشمندانه از GIS ابزاری است برای انتقال سازمان شما به یک دوره جدید با کارآمدی بهتر.
ج) پاسخ سؤالات با استفاده از GIS
اساساً GIS برای پاسخ به سؤالات و تصمیم گیری مورد استفاده قرار می گیرد. برای استفاده مناسب از GIS، دانستن آنچه می خواهیم بپرسیم و دنبال کردن یک فرایند منظم برای گرفتن جواب از اهمیت به سزا برخوردار است.
- تعیین چارچوب سؤالات
تجزیه و تحلیل مبتنی بر GIS را با تعیین نوع اطلاعات مورد نیاز آغاز می کنند. غالباً این مرحله با طرح سؤالاتی همراه است مانند:
- بیشتر سرقت های ماه گذشته در کجاها اتفاق افتاد؟
۲٫ چه مقدار اراضی جنگلی در هر حوزه آبخیز وجود دارد؟
۳٫ چه تعداد ساختمان مسکونی در فاصله ۵۰۰ متری یک مغازه سوپرمارکت یا داروخانه واقع اند؟
سؤالات باید تا جائیکه امکان دارند دقیق و تخصصی باشند.
- انتخاب داده ها
نوع داده ها و عوارضی که با آنها کار می کنیم به ما کمک می کنند تا روش مناسب را برای تجزیه و تحلیل برگزینیم.
- انتخاب روش مناسب تجزیه و تحلیل
اینکه چه روش تجزیه و تحلیل باید مورد استفاده قرار گیرد بستگی به نحوه استفاده از نتایج تجزیه و تحلیل دارد.
- پردازش داده ها
پس از انتخاب متد تجزیه و تحلیل، نیاز به پردازش داده ها به روشی معنی دار برای دستیابی به اهداف خواهیم داشت.
اگر شما در پی تهیه نقشه پراکندگی عوارض (یا حوادث و وقایع) هستید، قطعاً نیاز به تعیین مختصات جغرافیایی نظیر طول و عرض یا آدرس برای داده هایتان و تعیین مقادیر برای ویژگی های مختلف خواهید داشت. **اگر در پی تهیه نقشه کمیت ها هستید (مانند تعداد انواع گیاهان در یک پارک شهری)، احتمالاً نیاز به انتخاب طرح طبقه بندی و تصمیم گیری بر سر تعداد طبقاتی که نمایاننده داده های شما هستند خواهید داشت.
اگر در پی یافتن آن چیزی هستید که در درون منطقه اتفاق می افتد نیاز به بررسی و سنجش یک ناحیه یا ترکیب لایه های مختلف اطلاعاتی خواهید داشت.
- بررسی نتایج
مرحله نهایی، بررسی نتایج و تجزیه و تحلیل ها و اقدام بر اساس آن نتایج است.
نتایج کار شما می تواند به صورت یک نقشه رقومی (دیجیتال)، یک نقشه چاپ شده بر روی کاغذ، ترکیبی از جداول و نمودارها و یا به روش های مشابه، نمایش داده شود.
چگونه GIS می تواند در برنامه ریزی استفاده شود؟
با استفاده از یک سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) می توان اطلاعات (ویژگی ها) را به مکان داده ها ارتباط داد، مانند ایجاد ارتباط بین ویژگی های مختلف شهر، ساختمان ها و محله های مختلف، یا خیابان های یک شبکه ارتباطی. بعداً می توان هرکدام از این اطلاعات را به شکل لایه ای درآورد و آنها را باهم نمایش داد.
طی چند سال اخیر اقداماتی در زمینه طرح ریزی بعضی از مناطق شهری در ایران صورت گرفته است. در روند تولید طرح ابتدا باید هدف مشخص گردد، سپس شناسایی و بعد اهداف اجرایی آن تحلیل گردد و درنهایت طرح را انتخاب و اجرا نموده و نهادی بر آن نظارت نماید.این طرح ها در قالب طرح توسعه شهری مطرح می گردند که طرح های هادی روستا - هادی شهری - تفصیلی و... نیز از آن دسته اند.
در طی چند دهه اخیر و به خصوص پس از انقلاب اسلامی با رشد فزاینده شهرنشینی مواجه شده ایم و این در حالی است که وضعیت شهرها پاسخگوی نیازهای مردم نیست درنتیجه این نیازها باید از بعد اجتماعی و اقتصادی موردبررسی قرار گیرد چون مشکلات اجتماعی و اقتصادی طبعاً پیامدهای روانی را به دنبال خواهد داشت. البته مشکلات با یکدیگر در تعامل اند و نمی توان گفت که اگر شخصی ازلحاظ درآمدی در رفاه باشد مشکل مسکن، آموزش بهداشت و ... را نخواهد داشت و یا به عکس.برای حل این مسائل می توان از طرحهای توسعه شهری در مقیاس های متفاوت استفاده نمود. برای نمونه به طرح تفصیلی می پردازیم.
در این طرح ابتدا باید ماهیت و ویژگی های کاربری اراضی را در طرحهای مکان یابی و ضوابط طرح تفصیلی وارد کنیم که علاوه بر پارامترهای هندسی و دسترسی، ، پارامترهای کاربری اراضی را هم در اختیار بگیریم.برای به دست آوردن ماهیت و ویژگی های کاربری اراضی، ابتدا باید برداشتی از وضع موجود انجام شود. برای حفظ و نگهداری آن اطلاعات و واردکردن داده ها نرم افزار GIS به کمک می آید. به وسیله این نرم افزار همه اطلاعات مربوط به وضع موجود از لحاظ کاربری، کیفیت، عمر بنا، طبقات، وضعیت معابر و تفکیک پلاک ها و... را وارد، مشخص و حتی آنها را به روز نمود.البته در مورد تفکیک زمین ها باید گفت که یک فعالیت ساختمانی نیست و بایستی در چهارچوب طرحهای آماده سازی زمین که سند پایین دست طرح تفصیلی است استفاده نمود. ولی برای شروع کار ساختمانی و ساخت و ساز مهم است چون بدین ترتیب نوع کاربری و ارتفاع پذیری و معابر و... آن مشخص می گردد. یا بهتر است بگوییم که بسته به نوع کاربری یا منطقه بندی شهرها به مناطق مسکونی - تجاری - صنعتی - اداری.... تفکیکها فرق می کند.
برای مثال: صلح معوض که بیشتر برای زمینهای بزرگ کاربرد دارد در صلح معوض مالکین این زمینها بایستی مقداری از زمین خود را به منظور اجرای طرح توسعه شهری و دستیابی به خدمات در خدمت نهاد و یا ارگانهای محلی قرار دهند. از جنبه های قابل توجه این طرح بعد مشارکتی آن است که هم سود برای ساکنین و هم دولت را دربردارد. دلیل استفاده از GISدر صلح معوض به این صورت است که داده های اولیه برای تعیین ارزش ملک و نیز جایگاه آن در قطعه بندی جدید بسیار زیادند و GIS می تواند این داده ها را باهم مورد بررسی قرار دهد.
پس از مشخص شدن همه این موارد و وارد شدن داده ها و اطلاعات، نوبت ارائه طرح است. بدین صورت که با اطلاعات موجود برای سال طرح مثلاً دوره ۵ یا ۱۰ ساله برنامه ریزی کنیم. با توجه به جمعیت و بعد مسافت و به کمک آنالیز داده ها توسط نرم افزار GIS در محیط Arcmap ، ببینیم برای مثال چند مدرسه در مقاطع مختلف، یا چند مرکز بهداشتی - درمانی، چند فرهنگسرا - کتابخانه و ... نیاز داریم و آنها را در طرح خود پیش بینی کنیم.
با اطلاعات وارد شده در برنامه GIS، بر اساس کیفیت و عمر بناها می توان محله هایی را که فرسوده هستند و نیازمند نوسازی و بهسازی می باشند شناسایی کرد و برای هرکدام، طرحهای جداگانه موضوعی یا موضعی در نظر گرفت و در بطن همان طرح تفصیلی گنجاند و راه کارهایی برای اصلاح و ترمیم و بهسازی آنها ارائه داد.
به کمک یکی دیگر از محیطهای GIS به نام Arcsceen می توان نقاط ارتفاعی و توپوگرافی سطح زمین را در وضع موجود شناسایی، داده را وارد نمود و مطالعات مورد نظر را روی آن انجام داد. و بدین ترتیب می توان شیب های بخش های مسئله دار از قبیل دفع آبهای سطح، آب باران، آب و فاضلاب و ... را اصلاح کرد.
از آنجایی که درصد بیشتر سطح یک منطقه مربوط به پلاک های مسکونی است (حدود ۵۰ درصد) و شیب اراضی و موقعیت طبیعی برای احداث بنا از آیتم های اصلی در مکان گزینی است پس از لحاظ کیفیت و کمیت از اهمیت بیشتری برخوردار است.
علاوه بر این که اطلاعات مربوط به کاربری و کیفیت و عمر بنا و .... وارد شده، حد و حدود مالکیتها هم مشخص است و بدین ترتیب سعی می شود که حق و حقوق شهروندی ضایع نگردد (در حین تعیین کاربری جدید، یا همان کاربری، یا تغییر عرض گذرها با توجه به نیاز محل و یا این که ارتفاع پذیری پلاکها را با توجه به حدود پلاکهای مجاور و مسئله سایه اندازی و عرض معابر و ... در نظر گرفت. پس اطلاعات وارده باید آن قدر دقیق باشد که بتوان به آنها استناد نمود و آنها را به ثبت رسانید. حتی می توان برای بعضی از محله ها مرکز محله در نظر گرفت بدین صورت که با توجه به اطلاعات وارده بر اساس کیفیت، عمر بنا و ... محله های قدیمی و قابل تخریب را خراب و تعریض گذر انجام داد و مراکز محله ای که شامل مراکز تجاری، آموزشی، فرهنگی و ... ایجاد کرد.
و سپس در محیط Arcsceen یک الگوی سه بعدی برای طرح در نظر گرفت که آیا ایده ها و طرح های پیشنهادی قابل اجرا است یا خیر؟
باید توجه داشت که کاربری یک زمین می تواند همزمان به یک تصویر ماهواره ای وابسته باشد. اما به دلیل این که داده های دیجیتالی به روش های متفاوت جمع و نگهداری شده اند ممکن است دو منبع داده ای نتواند کاملاً همساز باید بتواند داده ها را از یک ساختار به ساختاری دیگر پوشش دهد.
هنگامی که همه وضع موجود شهر، طرحهای پیشنهادی و ... مناطق مختلف یک شهر همپوشانی شوند بسیاری از مسائل ترافیکی، حمل و نقل، سرویس های پستی، تسهیلات مانند برق و تلفن و ... حل خواهد شد و کمک بزرگی به سازمان های اجرایی شهر از جمله شهرداری ها، آتش نشانی ها، بیمارستان ها و ... خواهد شد. چرا که یکی دیگر از قابلیت های GIS استفاده از سیستم کدگذاری (آدرس دهی) است. در جهان واقعی از آدرس، به عنوان یک تفسیر مهم جهت مشخص کردن مکان یک عارضه استفاده می شود. درواقع، آدرس، رابطه یکتایی بین مکان عارضه و توصیف محل آن را برقرار می کند. باید در نظر داشت که به کارگیری آدرس برای کاربران از لحاظ ساختاری نسبت به مختصات قابل فهم تر است.
به عنوان مثال برای یک شهروند پرسش و پاسخ از پایگاه داده اطلاعات مکانی به وسیله آدرس بسیار راحت تر است تا استفاده از روشهای دیگر. به همین علت است که آدرس دهی به اطلاعات مکانی در سیستم GIS شهری به عنوان یکی از داده های پایه و زیرساختی به اطلاعات مکانی از اهمیت بسیار بالایی در دنیای GIS برخوردار است. می توان از این سیستم برای اطلاعات زیرساختاری، جهت اشاره به محل دقیق ارگانهایی که افراد در آنها به فعالیت هایی از قبیل کار، تجارت، تفریح و یا مکانهای آموزشی می پردازند، استفاده نمود. چنین اطلاعاتی در بسیاری از کشورها به عنوان یکی از اساسی ترین اطلاعات به شمار می رود. آخرین مبحث در مورد GIS پیاده سازی آن به صورت تبادل باز اطلاعات در یک سازمان است. به این معنا که اطلاعات، فردی مرزهای سازمانی باید به اشتراک گذارده شود. در حال حاضر کمتر سازمانی در ایران را می توان یافت که انگیزه و تمایلی به اشتراک داده در ماورای مرزهای سازمانی خود داشته باشد.
ه) خلاصه و نتیجه گیری
برای اداره شهر به عنوان پدیده ای پویا و فعال نیاز به تفکر سازمانی و سیستمی داریم. قطعاً در تفکر سیستمی” کارآمدی” یک اصل مهم و بلکه هدف می تواند باشد. کارآمدی مفهومی فراتر از کارآیی (Efficiency), اقتصادی بودن (Economic), مؤثر بودن (Effectiveness) و سایر مفاهیم مشابه است.
در یک فرآیند تفکر سیستمی چهار مرحله ورودی (Input), پردازش (Process), خروجی (Output) ,و نتیجه (Outcome) به شکلی طراحی می شوند که به رضایتمندی منجر شوند.
در یک سیستم کارآمد به طراحی ۱- آرمان ها و ایده ها ۲- اصول ۳- سازمان ها و تشکیلات و ۴- قواعد و قوانین می پردازیم.
برای طراحی موارد چهارگانه مذکور نیاز به تعریف ۱- نیاز ۲- وظیفه ۳- مقررات ۴- تشکیلات و ۵- کار داریم.
دسترسی به داده ها و تهیه اطلاعات لازم اساسی ترین گام جهت پیمودن تمام مراحل بالاست. گردآوری و تنظیم اطلاعات مورد نیاز از میان حجم نامحدود اطلاعات دنیای امروزی هنری است که مدیران (شهری) باید آراسته بدان باشند. سیستم های اطلاعات جغرافیایی (GIS) ابزاری بسیار قدرتمند و آزمون پس داده برای تجهیز شدن به هنر مدیریت اطلاعات است. به کارگیری این فناوری مؤثر در دنیای مدرن به مثابه موجی جهانی است که انزوا گزینان از آن به جز نقشی انفعالی نصیبی نخواهند داشت.
یکی از اهداف مهم مدیریت شهری و منطقه ای باید ساماندهی فضایی ایجاد تعادل میان محیط طبیعی و فعالیتهای انسانی باشد.
و) نتیجه گیری
نهایتا" استفاده از GIS منجر می شود به:
- تبدیل دنیای واقعی به دنیای مجازی
- انجام تغییرات دلخواه و مطلوب بر روی این دنیای مجازی
- اعمال تغییرات مذکور در دنیای واقعی
- بصری کردن اطلاعات و داده ها
- تبدیل داده ها (Data) به اطلاعات (Information) و اطلاعات به دانش (Knowledge)
برگرفته از سایت آپسیس
ایران کشوری پیشرفته در زمینه نقشه برداری است
استاد تمام ایرانی دانشگاه علم وصنعت نروژ با اشاره به برخورداری دانشجویان ایرانی از آخرین امکانات رشته نقشه برداری در دانشگاه های کشور، ایران را کشوری پیشرفته در زمینه نقشه برداری دانست.
حسین نهاوندچی روز سه شنبه در خاشیه برگزاری اولین کنفرانس ملی مهندسی فناوری اطلاعات مکانی در گفت وگو با خبرنگار علمی ایرنا افزود: مقالات ارائه شده دانشجویان و اساتید ایرانی در این کنفرانس، از سطح بالایی برخوردار است.
نهاوندچی اظهار کرد: سرفصل های درسی در دانشگاه های ایران با دانشگاه علم و صنعت نروژ تقریبا در یک سطح است، یعنی دانشجویان ایرانی از تازه ترین امکاناتی که در رشته نقشه برداری در دنیا وجود دارد، در داخل کشور برخوردار هستند.
وی گفت: تعداد مقالات ارایه شده از سوی اساتید و دانشجویان رشته مهندسی نقشه برداری در مجلات معتبر بین المللی زیاد است و ایران در زمینه نقشه برداری، کشوری پیشرفته به شمار می رود. حتی نسبت به برخی از کشورهای اروپایی در این حوزه در جایگاه بالاتری قرار دارد. وی در خصوص استفاده ازفناوری های نوین در رشته نقشه برداری افزود: انجام فعالیت های نقشه برداری به صورت کلاسیک بسیار گران قیمت است، ماهواره ها به این حوزه بسیار کمک می کنند تا دسترسی به اطلاعات در زمان کوتاه با هزینه بسیار کم لنجام شود. نهاوندچی با اشاره به هزینه بالای طراحی، ساخت، پرتاب و در مدار قرار گرفتن ماهواره ها گفت: پس از قرارگرفتن ماهواره ها در مدارخود، استفاده کنندگان در سراسر دنیا با هزینه بسیار کم، به اطلاعات بسیار دقیق دسترسی خواهند داشت، معمولا کارهایی که در نقشه برداری کلاسیک در ظرف یک تا دو هفته انجام می شد، الان با استفاده از سیستم های ماهواره های در عرض چند ساعت انجام می شود. وی یادآور شد: ماهواره ها و فناوری های نوین در زمینه نقشه برداری بسیار کمک رسان هستند به طوری که ماهواره ها مساحت بسیار زیادی را پوشش می دهند و در برنامه ریزی های بنیادی کمک بسیار هستند، زیرا تهیه یک نقشه با مقیاس کوچک، هزینه بر و وقت گیر است، اما به کمک ماهواره ها این اطلاعات خیلی راحت تردر دسترس است.
مدرس دانشگاه علم و صنعت نروژ بیان کرد: در گرایش ژئودزی یکی از شاخه های مهندسی نقشه برداری، با بسیاری از اطلاعات ماهواره ای و ماهواره های مختلف با کاربردهای مختلف سرو کار داریم که خوشبختانه در داخل ایران نیز از این اطلاعات استفاده می کنند.
وی با اشاره به سیستم مختصات که پایه کل نقشه برداری است، افزود: کسانی که در زمینه ایجاد، تهیه و تعیین مختصات کار می کنند، سازمان های بین المللی هستند که کشورهای مختلفی عضو آنها هستند و گروه های پژوهشی بسیار دارند، این گروه ها به صورت موازی در تعیین و تهیه سیستم های مختصات کمک می کنند، ایران اکنون در این سازمان ها عضو است اما باید فعالیت بیشتری داشته باشد.
نهاوندچی گفت: با پتانسیلی که در اساتید، دانشمندان، محققان و دانشجویان ایرانی وجود دارد، می توانند در این زمینه خیلی فعال تر باشند.
حسین نهاوندچی مدرک لیسانس و فوق لیسانس خود را از دانشکده مهندسی نقشه برداری دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی دریافت کرده و پس از اخذ مدرک دکتری در دانشگاه سلطنتی سوئد، به عنوان استاد تمام دانشگاه علم و صنعت نروژ مشغول به تدریس است.
برگرفته از سایت آپسیس
مهندسی نقشه‌برداری؛ علم اندازه‌گیری دقیق عوارض روی سطح زمین
مهندسی نقشه‌برداری به علم اندازه‌گیری دقیق و تعیین موقعیت نسبی یا مطلق عوارض روی سطح زمین اطلاق می‌شود. از این تعریف ساده چنین برداشت می‌شود که هدف، تعیین مختصات نقاط در سه بعد است. در بعضی موارد، برای تعیین موقعیت، بعد زمان نیز موردتوجه قرار می‌گیرد (سنجش‌های نجومی و نقشه برداری ماهواره‌ای). مختصات مطلوب می‌تواند مختصات دکارتی XYZ و یا مختصات عرض و طول جغرافیایی باشد.
معمولاً عملیات نقشه‌برداری شامل دو مرحله برداشت (یا اندازه‌گیری) و محاسبه و ارائه نتایج کار است. در مرحله اندازه گیری، از وسایل و دستگاه‌ها (نظیر توتال استیشن ها، تئودولیت ها، جی پی اس و ...) و نیز روشهای مختلفی استفاده می‌شود تا داده‌های لازم برای مرحله دوم به دست آید. نتایج کار به صورت های آنالوگ (نقشه، مقاطع طولی و عرضی و...) و یا رقومی (مانند جدول‌ها، مدل‌های رقمی زمین) ارائه می‌گردد.
در نقشه‌برداری از مناطق کوچک اثر کرویت زمین تقریباً ناچیز است و می‌توان زمین را در منطقه کوچکی مسطح در نظر گرفت. در مواقعی که زمین را مسطح فرض کنیم روش نقشه‌برداری، مستوی نامیده می‌شود این فرضیه مادامیکه سطح منطقه موردنظر از چند صد کیلومترمربع تجاوز نکند قابل قبول است. نقشه‌برداری مسطح (مستوی) برای کارهای مهندسی، معماری، شهرسازی، باستان شناسی، کارهای ثبت و املاکی، تجاری، اکتشافی بکار می‌رود.
برای نمایش اطلاعات جمع آوری شده در نقشه‌برداری از سیستم تصویر استفاده می‌گردد. رایج ترین سیستم تصویر مورداستفاده در نقشه برداری، سیستم UTM است.
نقشه‌برداری در سطوح گوناگون آموزش داده می‌شود. داوطلبان ورود به این رشته باید در ریاضیات (هندسه، مثلثات) و فیزیک دوره دبیرستان قوی باشند و نیز علاقه‌مندی و آمادگی جسمی لازم برای کارهای صحرایی را دارا باشند. بعضی دروس تخصصی این رشته عبارت‌اند از: راه سازی، تئوری خطاها، سرشکنی، نقشه‌برداری، ژئودزی (جهت تعیین شکل زمین)، فتوگرامتری، کارتوگرافی، هیدروگرافی (نقشه‌برداری از بستر دریا)، نقشه برداری زیرزمینی و ژئودتیک ، کاداستر، پروژه و کارآموزی می‌باشند. امکان ادامه تحصیل در این رشته تا حد دکتری در ایران موجود است. رشته نقشه برداری در خارج از کشور، بیشتر تحت عنوان ژئوماتیک شناخته می شود.
به علت وسعت زیاد نقشه‌برداری تقسیمات مختلفی برای آن در نظر گرفته‌اند:
- نقشه برداری زمینی (ژئودزی): نوع پایه نقشه برداری جهت تعیین و بررسی شکل و ابعاد زمین و عوارض سطحی آن.
- توپوگرافی: برداشت و نمایش شکل زمین و محاسبه مساحت و ارتفاع. درواقع هدف اصلی آن تهیه نقشه‌های ارتفاعی است.
- فتوگرامتری: تهیه نقشه با استفاده از عکس برداری زمینی، هوایی یا ماهواره‌ای.
- نقشه‌نگاری (کارتوگرافی): مراحل ترسیم نقشه را گویند. در این بخش هنر نقشه برداری بسیار دخیل است.
- سامانه اطلاعات جغرافیایی: در این سیستم همه اطلاعات به صورت مکان مرجع دسته بندی می‌شوند و کاربردهای فراوانی دارد ازجمله ذخیره، بازیابی، به هنگام سازی و پردازش داده‌های مکانی به منظور اتخاذ یا پشتیبانی یک تصمیم برای حل یک مسئله به بهترین روش و کمترین هزینه را ممکن می‌سازد.
- سنجش از دور : جمع‌آوری اطلاعات از عوارض سطح زمین، بدون تماس فیزیکی بیشترین اتکای آن به تصاویر ماهواره‌ای است.
- کاداستر: نقشه برداری ثبتی و یا نقشه برداری که ارزش حقوقی داشته باشد.
- آب‌نگاری (هیدروگرافی): تهیه نقشه و داده های مکانی از ژرفای آب‌ها.
برگرفته از سایت آپسیس
فتوگرامتری برد کوتاه و دوربین های متریک، نیمه متریک و غیر متریک
امروزه فتوگرامتری برد کوتاه بر اساس دوربین غیر متریک پایه گذاری شده است. این دوربین ها که به طور گسترده در اختیار مصرف کنندگان قرار دارند، به دلیل ارزان بودن و کم بودن هزینه نگهداری، به صورت روزافزون در کاربردهای مختلف در زمینه فتوگرامتری برد کوتاه مورداستفاده قرار می گیرند. پروژه هایی همانند مستندسازی اماکن تاریخی، شبیه سازی معماری ساختمان ها، مدلسازی قطعات صنعتی و... از جمله مواردی هستند که در آن ها می توان از دوربین های غیر متریک استفاده کرد.
تقسیم بندی دوربین ها از جهت دقت
دوربین ها از جهت دقت خود به سه دسته، دوربین های متریک، نیمه متریک و غیر متریک تقسیم می شوند. به علت گستردگی مطالب در مورد ویژگی های دوربین ها و با توجه به انواع فراوان دوربین های مختلف تولید شده در جهان به توضیح مختصر در مورد کلیات این دوربین های می پردازیم.
الف) دوربین های غیر متریک
دوربینی که متریک نباشد و خصوصیات خاص دوربین های متریک را نداشته باشد (مثل فیدوشال مارکها و...) را دوربین غیر متریک می‌نامند. در زیر به خصوصیات این دوربین ها اشاره می کنیم:
- پارامترهای توجیه داخلی کاملاً و یا تا حدودی برای ما ناشناخته است.
- فاقد ابزار اندازه‌گیری المان های هندسه داخلی هستند.
- تغییر فاصله کانونی به راحتی انجام شده ولی از مقدار آن اطلاعی نداریم.
- هرگونه تغییر در فاصله کانونی سبب تغییر اعوجاجات عدسی می شود.
- در پروژه‌های کم دقت و یا دقیق(نه خیلی دقیق) کاربرد دارند (دقت در حد میلیمتر و بیشتر).
- این دوربین ها دارای استحکام هندسی خوبی نیستند.
- تمامی این دوربین ها فاقد فیدوشال مارک هستند.
- این دوربین ها ارزان قیمت بوده و به راحتی قابل خریداری هستند (Shelf Off The) رنج های مختلف از فاصله کانونی را ارائه می دهند و دسترسی عموم به آن آسان است.
- المان های قابل تغییر معمولاً بصورت دستی و یا اتوماتیک ثابت می‌شوند مثل ثابت کردن لنز به کمک نوار چسب.
- المان های توجیه داخلی ممکن است از یک پروژه به پروژه دیگر و حتی از یک عکس به عکس دیگر تغییر کنند.
دوربین های غیر متریک خود از نظر نحوه عکسبرداری و ثبت تصویر، به دو دسته آنالوگ و رقومی تقسیم بندی می شوند. در ذیل به تشریح مشخصات دوربین غیر متریک رقومی (Canon Power Shot Pro 90IS)، می پردازیم:
جدول شماره ۱: مشخصات دوربین غیر متریک رقومی Pro90is-Canon Power Shot
| فاصله کانونی | ۷-۷۰ میلیمتر |
| فاصله فوکوسینگ | ۱۰ سانتیمتر در هر ۱ متر فاصله |
| ابعاد مفید | ۱۳۹٫۱*۹،۸۳*۱۲۶٫۵ میلیمتر |
| سرعت شاتر | ۱۰۰۰/۱-۸ |
| ابعاد سنسورها | ۵٫۳۱۹*۷٫۱۷۶ میلیمتر |
| وزن دوربین | ۶۸۰ گرم با باطری و کارت حافظه |
| ابعاد پیکسل | ۵ میکرون |
| تعداد پیکسل های ثبت شده | تصاویر بزرگ:۱۳۹۲*۱۸۵۹ تصاویر متوسط:۷۶۸*۱۰۲۴ تصاویر کوچک:۴۸۰*۶۴۰ |
دوربین موردنظر دارای کنترل از راه دور و بدون سیم است.
تصویر شماره ۱: دوربین Pro90is-Canon Power Shot
ب) دوربین های متریک
دوربین هایی که دارای هندسه داخلی مشخص و یا قابل تعیین هستند، که در طول زمان استحکام هندسی خود را حفظ می‌کنند. در این دوربین ها پارامترهای کالیبراسیون معلوم می باشند (Known Interior Geometry) پارامترهای کالیبراسیون بدون تغییر می‌مانند (Stable Interior Geometry) و در هر پروژه قابل تکرار هستند (Repeatable Interior Geometry).
در زیر به خصوصیات این دوربین ها اشاره می کنیم:
- تصاویر این دوربین ها دارای فیدوشال مارک است.
- دارای لنزهای ثابت و یا ابزاری برای اندازه‌گیری فاصله کانونی با دقت بالا.
- دارای لوازم جانبی کم.
- طراحی و تولید در انحصار کمپانی‌های خاص است
- دارای حساسیت زیاد و استحکام هندسی بالا است.
- هدف از استفاده این دوربین ها رسیدن به دقت های زیر میلیمتر است.بنابراین تنها در پروژه های خاص مورداستفاده قرار می گیرند.
- در طول زمان استفاده (Session)،پارامترهای دوربین تغییری نمی کند.
- استفاده از این دوربین ها نیاز به آموزش دارد.
- هزینه خرید این دوربین ها در مقایسه با دوربین های غیر متریک بسیار سنگین است.
امروزه به دلیل هزینه بالا و نیاز به آموزش به جای کار کردن با دوربین های متریک از دوربین های غیر متریک استفاده می کنند.
در زیر مشخصات نمونه ای از دوربین متریک آنالوگ Rollei flex 6008، به قرار زیر است:
جدول شماره ۲: مشخصات دوربین متریک Rollei flex 6008
| لنز | Zeiss & Schneider Wechselobjektive |
| فاصله کانونی | دارای دو لنز قابل تغییر با فاصله کانونی ۸۰ و ۳۵ میلیمتر |
| فاصله فوکوسینگ | ۰٫۳ متر تا بی نهایت |
| ابعاد تصویر | ۶۰*۶۰ یا ۴۵*۶۰ میلیمتر |
| وزن دوربین | در حدود ۲ کیلوگرم |
| زاویه مفید | ۴۵-۹۰ |
| ابعاد مفید | ۱۲۴*۱۳۹*۱۴۳ |
تصویر شماره ۲: دوربین متریک Rolleiflex 6008
در تصویر شماره ۳ نیز نمای داخلی دوربین متریک Rollei D-7 را مشاهده می کنید.
تصویر شماره ۳: نمایی از ساختار داخلی دوربین متریک Rollei D-7
ج)دوربین های نیمه متریک
دوربینی که برخی از خصوصیات دوربین های متریک و یا غیر متریک را همزمان دارد.این دوربین ها اغلب فاقد فیدوشال مارک هستند،دارای یک شبکه reseue هستند و ابعادی کوچکتر از دوربینهای متریک دارند.
برگرفته از سایت آپسیس